Co to jest łuszczyca. postacie łuszczycy, przyczyny ,leczenie systemowe łuszczycy - 2 etapy. Na czym polega terapia minutowa ,

  Łuszczyca jest chorobą niezakaźną. Należy do bardzo rozpowszechnionych chorób skóry. W krajach europejskich częstość jej występowania w populacji ocenia się na 2-3%. Długotrwały przebieg schorzenia, skłonność do nawrotów, występowanie u osób czynnych zawodowo oraz znaczne koszty leczenia stanowią poważny problem leczniczy, społeczny i ekonomiczny. Skóra spełnia ważne funkcje: z jednej strony jest barierą dla czynników uszkadzających, pochodzących ze środowiska zewnętrznego (bakterie, wirusy, grzyby, niska i wysoka temperatura, promieniowanie, czynniki mechaniczne), zaś z drugiej jest aktywną tkanką biorącą udział w procesach życiowych człowieka i mającą znaczny wpływ na ogólną odporność organizmu. Możliwości obronne skóry osoby chorej na łuszczycę są mniejsze niż u człowieka zdrowego, a bodziec uszkadzający wywołuje patologiczny proces naprawczy i w efekcie powstanie zmiany łuszczycowej.
Jeżeli chorujesz na łuszczycę, pamiętaj:
      Nawet jeśli w tej chwili nie ma na twojej skórze zmian chorobowych, wymaga ona szczególnej troski, aby jak najdłużej taka pozostała. Jeżeli bę­dziesz ją właściwie pielęgnować, nawroty łuszczycy będą rzadsze i mniej intensywne (pielęgnacja w okresie remisji). Łuszczyca jest chorobą często występującą rodzinnie (36-42% wg Farbera), ale sposób dziedziczenia nie jest dokładnie wyjaśniony. Prawdopodobnie zależy on od wielu genów o różnej penetracji - zaobserwowano, że jeżeli jedno z rodziców cierpi na tę chorobę, to prawdopodobieństwo wynosi ok. 30 procent, a jeżeli chorują obydwoje rodzice, prawdopodobieństwo wystąpienia łuszczycy u dziecka wzrasta do 70 procent.
Jak powstaje łuszczyca?
      Przyczyna powstania łuszczycy jest nieznana. Natomiast dość dokładnie poznano procesy zachodzące w skórze chorego na łuszczycę. W patomechanizmie powstania zmiany łuszczycowej główną rolę odgrywają dwa zjawiska: znaczne przyspieszenie namnażania komórek naskórka, co wyraża się zwiększoną ilością podziałów komórkowych, przyśpieszeniem wszystkich faz cyklu i zwiększeniem intensywności procesów metabolicznych, oraz (bardzo charakterystyczne dla łuszczycy) niepełne różnicowanie się komórek z zachowaniem resztkowych jąder w warstwie rogowej. Zjawisko to, nazywane parakeratozą, polega na znacznym przyśpieszeniu okresu przejścia keratynocytu (komórki naskórka) z warstwy rozrodczej na powierzchnię skóry. Okres ten w normalnych warunkach wynosi 26 dni, a w łuszczycy jest skrócony do 4 dni.
Pamiętaj:
      W zdrowym naskórku komórki (keratynocyty) dzielą się, a następnie wędrują ku powierzchni, aby się złuszczyć. W ten sposób goją się powierzchowne zadrapania. W łuszczycy proces ten przebiega znacznie szybciej i keratynocyty w odpowiedzi na mechaniczne uszkodzenia (zadrapania itp.) nie zdążą się prawidłowo przekształcić i nie dochodzi do złuszczenia. Powstaje grudka pokryta warstwą łusek. Dlatego każde leczenie łuszczycy zaczynamy od zastosowania maści złuszczających, aby pomóc nieprawidłowym komórkom odwarstwić się i ułatwić penetrację preparatom hamującym nadmierne mnożenie się komórek. Drugim charakterystycznym dla łuszczycy zjawiskiem jest stan zapalny, wyrażający się obecnością nacieków zapalnych w skórze właściwej oraz wnikaniem granulocytów wielojądrzastych (komórki występujące we krwi, mające bronić nasz organizm np. przed bakteriami). Poglądy na temat przyczyn powstawania stanu zapalnego są bardzo rozbieżne: mówi się o zwiększonej ilości kwasu arachidowego i jego metabolitów, ale także o roli kompleksów immunologicznych oraz innych mediatorów stanu zapalnego.
Uwaga:
      Wszystkie metody leczenia są objawowe i skierowane przeciwko jednemu z wyżej wymienionych zjawisk.
Co można powiedzieć o łuszczycy na podstawie obserwacji klinicznej?
      Choroba może rozpocząć się w każdym wieku (nawet w niemowlęcym). Jeżeli objawy łuszczycy pojawią się przed 22 rokiem życia, to choroba ma cięższy przebieg, wysiewy są częstsze i bardziej rozległe. Natomiast u tych pacjentów rzadko występuje postać krostkowa łuszczycy. Drugi typ łuszczycy zaczyna się pomiędzy 50 a 70 rokiem życia i przebiega najczęściej łagodnie. Choroba ma charakter przewlekły i cechuje się okresami nawrotów i remisji, które mają różny czas trwania u różnych osób.

Pamiętaj:
      Każda łuszczyca jest inna i wymaga bardzo indywidualnego traktowania leczniczego i pielęgnacyjnego. Musisz jak najlepiej poznać swoją chorobę i nauczyć się z nią żyć - prawdopodobnie będzie ci towarzyszyć przez długie lata. Jeżeli będziesz dbać o swoją skórę, nawroty będą rzadsze i mniej dokuczliwe, a remisje dłuższe.
Chorujesz na łuszczycę, w tej chwili twoja skóra jest gładka, łuszczyca „drzemie". Co może prowokować wysiew zmian łuszczycowych?

    * 1.Infekcje ostre (bakteryjne, wirusowe) - trudno ich uniknąć, ale należy je zawsze energicznie leczyć.
    * 2.Infekcje przewlekłe - najczęściej te procesy zapalne lokalizują się w zatokach, zębach, przydatkach, pęcherzyku żółciowym. Jeżeli masz częste nawroty łuszczycy, trudno poddające się leczeniu, poproś lekarza, aby sprawdził, czy w twoim organizmie nie ma przewlekłych ognisk zapalnych.
    * 3.Leki - niektóre antybiotyki, np. tetracycliny, sole litu, betablokery (np. Propranolol), mogą wywołać wysiew zmian łuszczycowych.
    * 4.Stres - zarówno ostry, jak i przewlekły. Jeżeli dogadasz się z samym sobą, znajdziesz też metodę, aby „dogadać" się z łuszczycą.
    * 5.Drażnienie skóry bodźcami mechanicznymi, np. drapanie, usuwanie mechaniczne łuski z wykwitów łuszczycowych, szorowanie.
    * 6.Zbyt intensywne leczenie zewnętrzne (tzw. przeleczenia). Lecz się zawsze pod kontrolą dermatologa, nie stosuj maści dłużej niż zalecono i nie wcieraj mocniej niż powinieneś.
    * 7.Ogólne podawanie preparatów sterydowych z powodu łuszczycy i innych schorzeń. Preparaty te podawane doustnie i w postaci iniekcji powodują początkowo szybkie ustępowanie zmian łuszczycowych, ale potem szybkie nawroty, często o ciężkim przebiegu pod postacią łuszczycy krostkowej. Ogólne podawanie tych preparatów w łuszczycy pospolitej jest przeciwwskazane.
Jak wygląda łuszczyca.

      Łuszczyca może mieć różne postacie kliniczne o różnym umiejscowieniu. Typowym wykwitem są czerwone płasko-wyniosłe grudki różnej wielkości. Taka grudka jest bardzo dobrze odgraniczona od otoczenia i pokryta warstwą srebrzystej łuski. Po zdrapaniu łuski uwidacznia się najpierw błyszcząca, jakby powleczona stearyną powierzchnia, a następnie punkcikowate krwawienie. Jest to bardzo charakterystyczny objaw łuszczycy, ale nie patognomiczny (tzn. może występować także w innych chorobach skóry). Liczne drobne grudki, wielkości łebka od szpilki do 1-2 cm, są typowe dla wczesnych zmian chorobowych, często po przebytych infekcjach.
Gdy choroba jest zaawansowana, zmiany są większe, pokryte mocno przylegającymi srebrzystymi łuskami. Ogniska szerzą się obwodowe i powstają wykwity obrączkowate z nasileniem zmian na obwodzie i ustępowaniem w centrum. U niektórych chorych w przypadku zmian wysiewnych daje się wywołać objaw Koebnera, polegający na pojawieniu się typowych wykwitów łuszczycowych o linijnym układzie w miejscu zadrapania skóry. Odczyn ten świadczy o dużej gotowości ustroju do wysiewu zmian łuszczycowych. W tym okresie należy unikać urazów i podejmować bardzo ostrożne leczenie. Objawu Koebnera nie da się wywołać w przypadku zmian ustępujących.
Gdzie najczęściej pojawiają się zmiany łuszczycowe
    Zmiany łuszczycowe najczęściej zajmują skórę najbardziej narażoną na stałe, niezbyt silne urazy (łokcie, kolana, okolica lędźwiowo-krzyżowa). Natomiast w okolicy fałdów skórnych (pachy, pachwiny, szpara międzypośladkowa) łuszczyca przybiera charakter wysiękowy. Bardzo często zmiany chorobowe występują na owłosionej skórze głowy, przechodząc na skórę czoła. Łuszczyca skóry owłosionej głowy może być jedynym objawem choroby lub towarzyszyć łuszczycy o innym umiejscowieniu.
Pomimo nieraz zlewnego zajęcia całej powierzchni i grubej warstwy łusek łuszczyca nie prowadzi do utraty włosów. Wypadanie włosów w przebiegu choroby stwierdza się w przypadku mechanicznego drażnienia np. na skutek świądu (drapanie) lub nieostrożnego usuwania łusek.
Często w łuszczycy procesem chorobowym objęte są płytki paznokciowe. Może to być jedyna lokalizacja choroby nawet przez wiele lat. Objawem łuszczycy na paznokciach są punkcikowate wgłębienia płytki, przypominające wyglądem powierzchnię naparstka, nadmierne rogowacenie lub żółte „plamy olejowe" na płytce. U pacjentów chorujących dłużej zmiany paznokciowe polegają na rozwarstwianiu się płytek, które są zgrubiałe, matowe oraz poprzecinane poprzecznymi bruzdami.
Typowa lokalizacja łuszczycy
Postacie łuszczycy

      Istnieje wiele rodzajów łuszczycy. Klasyfikacja uwzględnia nasilenie procesu chorobowego, rozległość i charakter zmian chorobowych. Przedstawiamy tu najczęściej stosowany i najpraktyczniejszy podział:

    * 1. Łuszczyca zwykła ograniczona (stacjonarne zmiany o typowym umiejscowieniu).
    * 2. Łuszczyca zwykła uogólniona (zmiany w obrębie całego ciała, często wysiewne, pojawiające się po infekcjach bakteryjnych, wirusowych, stresach).
    * 3. Łuszczyca wysiękowa (sączące zmiany w fałdach skóry).
    * 4. Łuszczyca krostkowa (zmiany są zazwyczaj ograniczone do powierzchni dłoniowych rąk i podeszwowych stóp). W obrazie klinicznym stwierdza się występowanie ognisk rumieniowych z obecnością bladożółtych pojedynczych, bądź licznych zlewających się krostek.
    * 5. Łuszczyca krostkowa uogólniona (ma ciężki przebieg i wymaga intensywnego leczenia w warunkach szpitalnych). Wysiew zmian krostkowych ma charakter uogólniony, bywa następstwem zakażeń bakteryjnych lub leczenia łuszczycy zwykłej preparatami sterydowymi podawanymi drogą doustną lub w postaci iniekcji.
    * 6. Erytrodermia łuszczycowa (zlewne zmiany obejmujące prawie całą powierzchnię skóry). Jest uważana za nasilenie procesu chorobowego.
    * 7. Łuszczyca stawowa (z towarzyszącymi dolegliwościami stawowymi), występuje u 5-10% chorych z umiarkowaną bądź nasiloną łuszczycą zwykłą. Należy do seronegatywnych zapaleń stawów, u 80% chorych nie stwierdza się krążącego czynnika reumatoidalnego. Zmiany mogą dotyczyć drobnych stawów rąk i stóp niesymetrycznie, dużych stawów (kolanowych, łokciowych i barkowych lub biodrowych) i kręgosłupa. Zmiany stawowe rzadko występują u dzieci.

Trzy ostatnie odmiany przebiegają ciężko, często z objawami ogólnymi i wymagają hospitalizacji.

Leczenie łuszczycy

      W najczęściej spotykanej zwykłej postaci łuszczycy na ogół wystarczające jest leczenie zewnętrzne. Przebiega ono w dwóch etapach.
 Pierwszy etap.
To usunięcie nawarstwionych łusek, które bardzo ograniczają lub wręcz uniemożliwiają działanie lecznicze właściwych preparatów przeciwłuszczycowych. W tym celu stosuje się wieczorem przed snem maści z kwasem salicylowym. Na owłosioną skórę głowy zaleca się oliwkę z kwasem salicylowym, a następnie zawinięcie skórę głowy folią i ręcznikiem. Jeżeli istnieje taka możliwość, najlepiej stosować oliwkę kilka dni z rzędu i nie myć w tym czasie głowy (usuwanie łusek jest wówczas skuteczniejsze i można uniknąć możliwych podczas mycia urazów skóry).
Maści złuszczające i oliwkę salicylową najlepiej zmywać ciepłą wodą z dodatkiem szarego mydła lub szamponów dziegciowych Jeżeli ze skóry głowy trudno zmyć oliwkę, można przed kąpielą zastosować preparaty na podłożu alkoholowym. Należy pamiętać o podstawowej zasadzie: łusek nie wolno zdrapywać, spowoduje to bowiem po tygodniu, dwóch wysiew w tym miejscu nowych grudek łuszczycowych!
            
Pamiętaj:
      Musisz obchodzić się z łuszczycą delikatnie. Nie prowokuj, nie drażnij.
Drugi etap  leczenia.
 Gdy w miejscu szarawych łusek pojawi się czerwona powierzchnia grudki łuszczycowej, rozpoczynamy drugi etap leczenia. Polega on na zastosowaniu jednego z preparatów hamujących nadmierny podział komórek naskórka lub/i działających przeciwzapalnie.
Są to następujące substancje:
    * cygnolina,
    * dziegieć,
    * kortykosteroidy,
    * pochodne witaminy D3,

Większość dermatologów zaleca stosowanie cygnoliny w tzw. terapii minutowej - wygodnej dla pacjenta, taniej i dającej dobre rezultaty. Co powinno zachęcić do stosowania cygnoliny:

    * -jest skuteczna,
    * -ma niewielkie działanie niepożądane,
    * -jest tania.

     Podstawowym działaniem niepożądanym cygnoliny jest powodowanie odczynu zapalnego skóry wokół grudki łuszczycowej. Jednak umiejętne stosowanie preparatu może to działanie zminimalizować. Cygnolina powoduje także trwałe zabarwienie bielizny i pościeli na kolor fioletowy, dlatego najlepiej przeznaczyć do leczenia jedno ubranie i zmianę pościeli. Przebarwienia skóry po cygnolinie znikną po kilku tygodniach bez śladu (nie staraj się zmywać ich, szorując szczotką bądź gąbką; to może sprowokować wysiew zmian łuszczycowych).
Uwaga:
      Nie należy stosować preparatów zawierających cygnolinę na zmiany wysiewne, podrażnione, erytrodermiczne lub wysiękowe. Mogą one wywołać zaostrzenie procesu chorobowego.

Na czym polega terapia minutowa?
      Każdy chory na łuszczycę powinien dobrze znać zasady tego leczenia - może je bowiem zastosować przy każdym nawrocie zmian chorobowych, nie niszcząc skóry i nie nadwyrężając zasobów finansowych. Terapia minutowa opiera się na fakcie, że cygnolina wchłania się w ogniska łuszczycowe (pozbawione łuski) 30-50 razy szybciej niż w okoliczną skórę zdrową.
Terapia minutowa (Achton) - wskazówki dla pacjenta

    * Stosuj cygnolinę tylko na ogniska łuszczycowe.
    * Zaczynaj od stosowania maści o niskim stężeniu i jeżeli nie wystąpi podrażnienie skóry, co 2-5 dni zwiększaj czas ekspozycji, a mniej więcej co 10 dni zwiększaj stężenie, zaczynając znowu od krótkiego czasu (10 minut). Stężenie cygnoliny należy dobierać indywidualnie (decyduje o tym lekarz) od 0,1% do 2%, czas ekspozycji od 10 minut do godziny, maksymalnie do 2 godzin. Cygnolina po około dwóch godzinach przestaje działać leczniczo i powoduje podrażnienie. Taka terapia trwa 20-30 dni.
    * Po czasie wskazanym na schemacie zmyj cygnolinę wodą z dużą ilością mydła (najlepiej szarego) i zastosuj maści natłuszczające.
    * Jeśli wystąpi podrażnienie skóry (zaczerwienienie, pieczenie), stosowanie cygnoliny przerwij aż do ustąpienia ww. objawów i używaj w tym czasie maści natłuszczających. Po ustąpieniu podrażnienia można wznowić leczenie, ale stosując niższe stężenia i krótszy czas ekspozycji.
    * Co najmniej raz na tydzień potrzebna jest konsultacja lekarza prowadzącego, który zna przebieg twojej choroby. Powinien on ustalić terapię minutową i dać ci indywidualny schemat leczenia.
    * Cygnolina zabarwia tkaniny na kolor fioletowo - brązowy, dlatego najlepiej wykonywać zabieg w łazience i nie zakładać żadnego ubrania przez okres wskazany w schemacie lub zakładać odzież specjalnie do tego przeznaczoną.
    * W czasie leczenia wokół wykwitu łuszczycowego pojawia się brunatne zabarwienie -jest to objaw korzystny. Zabarwienie ustąpi w ciągu kilku tygodni. Nie należy stosować cygnoliny dłużej niż zaleci lekarz, bo może to spowodować tzw. przeleczenie i wysiew nowych zmian łuszczycowych.
    * Nie stosuj cygnoliny na okolice zgięć stawowych, narządów płciowych i twarz. Bardzo łatwo spowodować podrażnienia. Cygnolina może się przedostać do jamy ustnej i do spojówki oka. W tych miejscach lepiej zastosować nowoczesne preparaty sterydowe.
    * W czasie leczenia cygnolina należy kontrolować czas przebywania na słońcu.
Preparaty dziegciowe